Uit het veld geklapt 2020#3: Spreeuwen leggen ‘Paaseieren’

Een blog over vogelonderzoek in de West-Betuwe door Jouke Altenburg

Het aantal vogelsoorten dat gestart is met nestbouw en eileg neemt snel toe. Het zonovergoten weer van de afgelopen weken hielp daarbij. Aan de Culemborgse Goilberdingerdijk werden op het erf van B&B Lots4U afgelopen dagen ‘Paaseieren’ gelegd. Niet door kippen, maar door een spreeuw…

Camerakasten om spreeuwen te volgen
De spreeuw komt overal in Nederland voor. Het zwaartepunt van de populatie ligt in de veenweidegebieden. De afgelopen decennia nam het aantal broedparen echter sterk af. Niet alleen in Nederland, maar in grote delen van Noordwest-Europa. Daarom startten Vogelbescherming en Sovon Vogelonderzoek met Het Jaar van de Spreeuw (2014) een aantal onderzoeken naar de oorzaken. Eén van de acties was het verspreiden van 100 nestkasten met een eenvoudige, kleine camera. Die kan worden aangesloten op een (oude) TV; zo kun je 24/7 in de nestkast kijken. Een broedende kip ehh… spreeuw moet je immers niet storen, nietwaar.  Het zal duidelijk zijn, één van die camerakasten kwam bij Lots4U terecht. Maar voor we op het broedseizoen 2020 ingaan, breek ik eerst een lans voor de spreeuw, een geweldige flierefluiter.

Flierefluiter met gemengde reputatie
Over de spreeuw verschillen de meningen nogal. In het zomerhalfjaar vormen emelten een hoofdbestanddeel van hun menu. Emelten zijn de larven van langpootmuggen. Die larven eten graswortels. Dus die spreeuwen doen ‘nuttig werk’ voor iedereen met een weiland/gazon. Daar staat tegenover dat spreeuwen in de directe omgeving van hun nest en op hun uitkijkplekken flink poepen. De ouders laten daar ook de poepzakjes van de jongen vallen, om het nest schoon te houden. Omdat spreeuwen graag in allerlei hoeken en gaten van huizen nestelen, kunnen mensen daar last van hebben. Poepstrepen op ruiten, flatsen op het terras of auto et cetera. Maar, ik spreek uit ervaring, een strategisch opgehangen plankje kan die overlast flink verminderen. En er staat nog meer tegenover.

Genieten, ook voor matineuze types
Kijk eens naar een spreeuw die zich in het zonnetje zit te poetsen. Wat een fan-tas-tisch gekleurde vogel is het toch. Het verenkleed vertoont allerlei fraaie groene, paarse en blauwe metallic-schakeringen. Dan hebben we het nog niet eens over de zang gehad. Spreeuwenmannen, herkenbaar aan hun blauwe snavelbasis, brengen een zeer uitbundig lied ten gehore. Daarin is een heel repertoire aan imitaties opgenomen. Buizerd, grutto, kievit, wielewaal, witgatje… je kunt het zo gek niet bedenken of het kán in een spreeuwenlied voorkomen. Voeg daarbij dat een spreeuwenman zijn aria’s doorgaans op een zeer zichtbare plek ten gehore brengt, vaak ook nog in een lekker (laat) ochtendzonnetje. Kortom, om van spreeuwen te genieten kun je dicht bij huis blijven en hoef je zelfs eens niet vroeg op te staan.

‘Paaseieren’!

Op vrijdagochtend 10 april jl. was het spreeuwenvrouwtje van de Culemborgse camerakast druk bezig met het verzamelen van grasjes en kruiden: de neststoffering. Op tweede Paasdag (13-4) kreeg ik een foto van de camerabeelden. Met enige moeite, de lens was vies, waren vier eieren te onderscheiden. Dit legsel is dus hoogstwaarschijnlijk Goede Vrijdag (10 april) gestart, want een spreeuwenvrouwtje legt doorgaans eenmaal daags een ei. Echte ‘Paaseieren’ dus. ‘Vroeg’ of ‘laat’ legbegin? Spreeuwen broeden regionaal doorgaans heel synchroon. Als deze spreeuwenvrouw inderdaad representatief haar legsel is begonnen, dan is 2020 qua legbegin een ‘gemiddeld’ jaar. Navraag bij Jan Schoppers (Sovon) leerde dat hij meerdere meldingen uit den lande gekregen had van een legselstart rond de Paasdagen. Echt vroege jaren waren o.a. 2014, 2016 en 2019, met een legbegin in de eerste aprilweek.

Kuikens rond Koningsdag?
Afhankelijk van het totaal aantal eieren en het weer van de komende weken zullen de spreeuweneieren rond Koningsdag (27 april) uitkomen. Een kleine drie weken later vliegen de jongen uit. Een onzekere toekomst tegemoet. Want slechts 1 op de 8 spreeuwenjongen overleeft het eerste levensjaar. Daar helpt geboren worden op/rond Koningsdag geen moedertje lief aan.

Meer over spreeuwen weten?

Vogelbescherming: de spreeuw

Spreeuwen in de zevende hemel in de wijk Parijsch  (Hak-al 2016/3)

Culemborgse nieuwbouwwijk (b)lijkt spreeuwenwalhalla Limosa 89/4

Vogelatlas.nl/spreeuw (kaarten uit de Vogelatlas van Nederland)

Vogeltrekatlas (informatie van het Vogeltrekstation)

Disclaimer ‘Uit het veld geklapt’ geeft een impressie van lopend vogelonderzoek. Gepresenteerde resultaten zijn voorlopig en niet gevalideerd.